به همت گروه پیشگامان دنیای مالی وبینار رایگان آشنایی با بازار اوراق بدهی با ارائه جناب آقای دکتر علی سعدوندی،مشاور بین المللی حوزه بانکداری،تأمین مالی و سرمایه گذاری روز چهارشنبه ۲۸ آبان ماه بمدت ۳ ساعت برگزار شد.جزوه مکتوب این جلسه در اسرع وقت در دسترس کاربران محترم سایت قرار خواهد گرفت.در ادامه گزارشی اجمالی از این جلسه خدمت مخاطبین محترم ارائه می شود:
به گزارش گروه پیشگامان دنیای مالی:
در ابتدای این جلسه جناب آقای دکتر صادقی شاهدانی،ریاست محترم دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع) ضمن عرض خوش آمد گویی خدمت شرکت کنندگان و جناب آقای دکتر سعدوندی به معرفی اجمالی از فعالیت های گروه پیشگامان دنیای مالی پرداختند.
در ادامه این وبینار و نشست علمی،دکتر سعدوندی مباحث خود را با تبیین و تشریح ابعادی از سیاست گذاری پولی مدرن آغاز کردند،ایشان در این باره عنوان نمودند:
ما قرار هست که امروز به طور مشخص در مورد اوراق صحبت کنیم به طور مشخص در مورد اینکه چه سیاست گذاری بودجه ای برای کشور صلاح است صحبت کنیم منتهی قبل از این که آن بحث را آغاز کنم صلاح را اینطور دیدم که قدری در مورد سیاست گذاری مدرن پولی صحبت کنیم چون ایراد از آن جا شروع میشود که ما به درستی سیاستگذاری مدرن پولی را تبیین نکردیم و مباحثی در کشور ما در اذهان دانشجویان اقتصاد، کارشناسان اقتصاد، اساتید محترم و سیاست گذاران کشور در زمینه سیاست گذاری پولی و سیاست گذاری بودجه ای هست که این مباحث، این مبانی کلان در دنیای مدرن دچار خدشه شده است. این که ما یکی از معدود کشورهای جهان هستیم که هنوز نتوانستیم تورم را کنترل کنیم و هر بار یک بهانه ای می آوریم، بعضی ها می گویند به دلیل تحریم است و بعضی ها می گویند به دلیل مشکلات دیگر است بنده به نظرم می رسد که مسئله ی اصلی که ما داریم در واقع ضعف دانش مدرن در زمینه ی علم اقتصاد کلان است.
ایشان در بخشی از ارائه خود در رابطه با انواع بانکداری در ایران و جهان عنوان کردند:
چه در ایران و چه در خارج ایران حساب جاری مهم ترین ابزار مبادله است. در کشورهای دیگر تمایزی قائل می شوند در بانکداری متعارفی که در دنیا هم اکنون در حال استفاده است. در واقع در بانکداری مدرن یک تمایزی قائل می شوند بین نقش های مختلف پول. اگر که شما بخواهید از پولی که در اختیار بانک قرار دادید برای مبادله استفاده کنید یا برای کاری استفاده کنید بانک به شما سود آن پول را نمی دهد پس شما آزادید هروقت خواستید از پولتان استفاده کنیدو در واقع بانک به شما سرویس می دهد.بانک هم از پولی که شما نزد او گذاشته اید استفاده ای میبر اما واقعیت این است که به شما سودی نمیدهد در کشور ما بر روی حساب جاری سود نمی دهیم ولی روی حساب پشتیبان و سرمایه گذاری کوتاه مدت هم سود و هم به مشتری اجازه میدهیم که دسترسی کامل به حساب داشته باشد در بانکداری مدرن اینطور نیست شما باید مشخص کنید که آیا بنا دارید در بانک سرمایه گذاری کنید درواقع یعنی بانک وکیل شما باشد و از پول شما استفاده و سرمایه گذاری کند بعنوان وکیل شما، آنوقت بانک به شما سود میدهد یا اینکه بانک به شما خدمت ارائه می دهد ولی سودی به شما پرداخت نمی کند .
آیا حساب های کوتاه مدت روزشمار جز حساب های جاری محسوب میشود؟ روز شمار بودن و نبودنش فرقی نمیکند این درواقع قیمت پول هست که ممکن است به صورت روزشمار، هفتگی ، ماهانه و سالانه محاسبه شود ان نحوه محاسبه بحث دیگری است اینکه در کشور ما به کلیه حساب های بانکی مشتریان دسترسی دارند بعد می گویند که چرا اقتصاد مشکل پیدا کرده است و در بانکداری است و بانکداری مدرن دنیا هم این مباحث را متوجه نمیشوند خب این ها به دلیل عدم شناخت هست. خیر. واقعا در بانکداری مدرن دنیا ربا وجود ندارد انچه هست مشارکت هست و هرچقدر هم بانک بیشتر پیشرفت کرده این مشارکت ها تقویت شده است. پس ما یکسری حساب بانکی داریم که بعنوان ابزار مبادله به کار می رود ان حساب بانکی ای که ابزار مبادله به کار می رود و اسکناس و مسکوک روی هم دیگر را باز پول می نامیم پس پول یک مفهوم عام و یک مفهوم خاص دارد در بانکداری در بانک مرکزی که از پول صحبت می کنند منظور حساب جاری است و منظور اسکناس و مسکوک است.
دکتر سعدوندی در بخشی از سخنان خود با اشاره به سیاست های اقتصادی سال های ۹۲ تا ۹۷ عنوان کردند:
در سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ اتفاقی که افتاد باعث شد که نسبت شبه پول در اقتصاد به ۸۸% برسد و نسبت پول به ۱۲% کاهش پیدا کند پس از کل نقدینگی حجم کل اسکناس مسکوک به علاوه حساب جاری به ۱۲% رسید و امکان داشت در آن زمان ناگهان تخلیه شبه پول صورت بگیرد شبه پول به پول تبدیل شود چون هیچگونه مانعی هم وجود نداشت و اگر شبه پول ناگهان به پول تبدیل میشد خدایی نکرده ما وارد وضعیت بسیار مخاطره آمیزی میشدیم اینکه وارد این قضیه نشدیم واقعا معجزه بوده که ما دچار ابر تورم نشدیم و به نظر می رسد که مسولین کاملا غافل بودند از شرایط به وجود آمده. وقتی که نسبت پول به نقدینگی به ۱۲% رسید یعنی اصلا کلا مبادله ای انجام نمیشد که شما احتیاج به ابزار مبادله داشته باشید.یعنی شما به شدت اعمال رکود در اقتصاد کردید و این فاجعه وار است.
دکتر سعدوندی با اشاره به بحث های مربوط به پیاده سازی اقتصاد اسلامی بیان کردند:
اگر ما شعار میدهیم که اقتصاد ما اقتصاد اسلامی است اگر مشتری در بانک سرمایه گذاری میکند باید تعهد کند که پولش را در بانک بگذارد این چه معنی ای دارد که برای مثال مشتری ۳ ماه پولش را در بانک می گذارد و ما در تخیل خودمان بحث را تئوریک میکنیم و میگوییم بانک این پول را در طرح توسعه فولاد مبارکه سرمایه گذاری میکند این سرمایه گذاری نیس و اصلا امکان سرمایه گذاری وجود ندارد بنابراین شبه پول اگر روزی بخواهد به وجود بیاید این طور هست که کسانی که سرمایه گذاری میکنند برای برداشت این سرمایه گذاری ها با موانع و اصطکاک جدی مواجه هستند بنابراین واقعا سرمایه گذاری می کنند نه اینکه به صورت حقوقی و شرعی سرمایه گذاری کرده باشند درواقع هم سرمایه گذاری میکنند یعنی به روح قانون هم عمل میشود.
ایشان در بخشی از سخنان خود با اشاره به موضوع کسری بودجه و راهکار انتشار اوراق عنوان کردند:
کشورهای پیشرفته کسری داشتند.آمریکا همه اش کسری داشته و نباید از کسری بودجه بترسیم کسری بودجه امسال ما بالا بود ولی نه در حدی که تورم داشته باشیم مثلا کسری بودجه ما نسبت به تولید ناخالص ملی از اروپا و امریکا کمتر بوده است. پس مشکل کسری بودجه نبود، مشکل روش حل کسری بودجه بود در دنیا یا دولت کسریش را از محل درآمد ها تامین می کند که بخش عمده درآمدها مالیات ها هستند یا اینکه نمی تواند تامین کند.که اگر نتواند دولت در دنیا اوراق منتشر می کند .
انتشار اوراق دولتی بدهی دولتی ضد تورم است. در ایران نسبت بدهی دولت ۲۰% تولید ناخالص ملی است. افرادی که معتقدند اوراق ضد امنیت ملی کشور است تمام استدلالشان براساس یک مقاله از اساتید برجسته دنیا است در سال ۱۹۸۱ چون در آن سال نرخ تورم آمریکا به حداکثر رسید آن زمان مطرح شد که اگر شما کسری بودجه را از محل اوراق تامین کنید می توانید تورم را کاهش بدهید. آن ها مقاله را برای ان نوشتند که در فکر و ریاضی محاسباتی میشود انجام داد که در شرایطی اوراق بتواند موجب تورم شود.
وقتی که شما متعهد شدید بانک مرکزی مستقل باشد کل کسری بودجه از محل اوراق تامین می شود و در این حالت به کشور ژاپن می رسید که کسری بودجه سنگین هم دارد که همه آن را از محل اوراق تأمین می کند و انتظار دارد نرخ تورم ۲ درصد برود بالا نمی رود یعنی اگر شما کسری بودجه را از محل اوراق کم کردید اصلاً تورم نخواهید داشت اما اگر کسری بودجه خیلی سنگین بود روی نرخ بهره شما تاثیر می گذارد و باعث می شود که رکود در اقتصاد شکل بگیرد چه زمانی رکود در اقتصاد شکل می‌گیرد وقتی که نرخ بهره واقعی شما مثبت باشد وقتی که ریشه نگرانی که در ایران هست از همین جا به وجود می آید مقاله ای که در سال ۱۹۸۴ نوشته شده است برخی محاسبات غیر مطلوبی که ممکن است یک اقتصاددان پولی با آن مواجه شود او می‌گوید که این محاسبات در دنیای واقعی هم اتفاق می‌افتد که اتفاق هم افتاد یعنی از ۱۹۸۱ تا امروز که سال ۲۰۲۰ می باشد در این ۴۰ سال گذشته یک مورد بوده است که محاسبات آقای سارجنت در دنیا اتفاق افتاده است این محاسبات چگونه محاسبه شده است مسئله اینجاست که روح مطلبی که آقای سارجنت می‌گویند این است که دوستان عزیز شما اگر کسری بودجه تان را از محل اوراق تعمیم کردید با احتمال بسیار زیاد تورم تان کنترل خواهد شد تورم دیگر نخواهید داشت اما ممکن است شرایطی به وجود بیاید که وضعیت بدتر هم بشود این دقیقا چیزی که آقای سارجنت محاسبه کرده است.
دکتر سعدوندی در رابطه با جریان غالب اقتصاددانان در حوزه انتشار اوارق عنوان کردند:
اقتصاددان ایرانی کسی است که تعریف اقتصاد را به صورت مطلق نمیداند چرا اقتصاددانان فکر میکنند انتشار اوراق می تواند مضر باشد چون که برداشت شان این است که الی الابد با همان نرخ بهره بالا اوراق پرداخت می شود یعنی اگر الان بنده توصیه می کنم به نرخ اوراق حساس نباشید بررسی اوراق را به پایین ترین سطح برسانید و اوراق منتشر کنید دوستان برداشت شان این است که تا قیامت نرخ اوراق در ایران ۴۰ درصد است که این ۴۰ درصد هم که دوستان در نظر گرفتند تفاوت بین نرخ بهره واقعی و اسمی را در نظر نمی گیرند و نمی گویند که حتی اگر ۴۰ درصد باشد در شرایطی که نرخ تورم شما به ماهی ۷ درصد رسیده آن ۴۰ درصد نیز نرخ بهره اش منفی است بر فرض که این دو به هم برسند در بلند مدت از طریق عملیات بازار باز شما میتوانید نرخ اوراق و اصل ۴۰ درصد و ۳۰ درصدی که می تواند در ایران کنترل شود.
نرخ بهره ده ساله کشور ایتالیا چقدر است؟ نرخ بهره ده ساله کشور ایتالیا ۰.۶ درصد است و نرخ بهره ده ساله کشور اسپانیا چقدر است از ایتالیا هم کمتر است ما هدفمان این است که برسیم نرخ بهره بلند مدت ۱۰ ساله کشور اسپانیا که نرخ بهره آن ۰.۶۸ درصد است که این دو کشور از نظر بدهی دولتی در بحران قرار دارند نرخ بهره اوراق در ایران ثابت است این نظر اقتصاددانان ایرانی میباشد.
ایشان در رابطه با راهکار خود در رابطه با کاهش نرخ بهره و انتشار اوارق توضیح دادند:
برداشتی که بنده دارم این است که ما می‌توانیم نرخ بهره اوراق را به زیر یک درصد برسانیم و به شرایطی برسیم که از نظر واقعی از نظر روح قانون ما اصلاً شرایط ربوی در ایران نداشته باشیم این تلاشی است که من می‌خواهم انجام دهم و تلاش خودم را تا امروز کرده‌ام ما گفتیم که تعهد حاکمیت می تواند پایه پولی باشد می تواند اوراق باشد اینها هر دو تعهد حاکمیت است تفاوت این تعهد حاکمیت اوراق و پایه پولی چیست تفاوت بین اوراق و پایه پولی از نظر کارکردش در جامعه ایران است پایه پولی وسیله مبادله است فقط و فقط وسیله مبادله است اوراق بیشتر وسیله حفظ ارزش است چون روی خودش سود پرداخت می کند یعنی وسیله حفظ ارزش است آیا اوراق هیچ وقت وسیله مبادله نیست؟
در بازار بین بانکی از طرف بانک ها به عنوان ابزار مبادله به کار می رود اما ماده اوراق بخش بزرگی از اوراق زیاد مبادله نمی‌شود ما می گوییم بانک مرکزی می تواند پول منتشر کند یا می گوییم دولت می تواند پول منتشر کند پول که دولت منتشر میکند یک خاصیت دارد و پولی که بانک مرکزی منتشر میکند یک خاصیت دیگر دارد پولی که بانک مرکزی منتشر میکند بسیار خاصیت تورمی دارد چون باعث میشود که نقدینگی یعنی دست نظام بانکی برای خلق پول باز شود و در این چارچوب که قرار گرفته است.اوراق قطعا پول است که با تعربف پول کاملا هم خوانی دارد.اوراق ضد تورمی و پایه پولی تورمی عمل می کند وقتی اوراق منتشر می کنید یعنی از جامعه پول جمع می کنید در اختیار دولت قرار می دهید.
دکتر سعدوندی در رابطه با تأثیر نرخ ارز بر تورم توضیح دادند:
در ایران نرخ بهره ابزار کنترل تورم نیست متاسفانه ارز ابزار کنترل تورم است.یعنی وقتی قیمت ارز افزایش پیدا میکند خریدار و فروشنده حاضر می‌شوند قیمت ها افزایش پیدا کند دارد قیمت بیشتر می‌پردازد و فروشنده قیمت بیشتر دریافت میکند نرخ ارز موردی است که روی انتظار تورم تاثیر جدی دارد تورم بستگی دارد به رشد پایه پولی و رشد نقدینگی.
رشد پایه پولی اگر موجب رشد نقدینگی بشود روی تورم تاثیر دارد رشد نقدینگی مهمترین عامل است که تورم را به وجود می‌آورد و به طور مشخص رشد نقدینگی که مازاد باشد بر رشد تولید، شرایطی که رشد تولید تان منفی میشود و نقدینگی مثبت می شود آن وقت آن شرایط برایتان خطرناک خواهد شد مثل شرایط کرونایی امروز مثل شرایط تحریمی امروز. اگر تورم فقط منشاء پولی داشته باشد و فقط منشاء آن نقدینگی باشد و فزونی رشد نقدینگی و رشد تولید است خیلی راحت است اگر ما نقدینگی را کنترل کنیم تورم هم کنترل میشود.
ایشان در رابطه با نظارت بانکی و لزوم شکل گیری بانک های خصوصی عنوان کردند:
در دنیا به این نتیجه رسیدند که اگر خواستید تورم را کنترل کنید باید بانک قطعاً خصوصی باشد و در جهت سودآوری حرکت کند و اگر خلق پول انجام داد سودآوری بانک کاملاً تحت تاثیر قرار بگیرد و ورشکستگی بانک به سهامداران بانک منتقل شود. از طرف دیگر دست نامرئی بازار اینجا عمل نمیکند و نظارت های چندگانه باید بر نظامهای بانکی اعمال شود نظارت چندگانه بعنوان پلیس بانک هستند و میخواهند مطمئن شوند در بانک قانون شکنی نمی‌شود که با قوانین بانک مرکزی و چه در قوانین کشور پولش را بانک می دهد.
پس دو واحد نظارتی باید وجود داشته باشد بعد باید بانک مرکزی هم نظارت کند واحد نظارتی بانک مرکزی و یک واحد دیگری را به وجود میاورند که از بیرون نظارت می کنند که به آن نظارت چندگانه گفته می شود در اروپا باز هم یک لایه دیگر هست بانک مرکزی اروپا به طور مستقیم بر تمام این واحدها مجدداً نظارت میکند برای خلق پول بانکی خیلی مهم است در اقتصاد.
دکتر سعدوندی در بخشی از سخنان خود در رابطه با راه حل جهش تولید برای مهار تورم بیان کردند:
به طور مشخص منظور ما تورم ناشی از کاهش تولید است راهکار مبارزه با تورم و ما حتماً باید راهکار طرف عرضه با تورم داشته باشیم یعنی جهش تولید داشته باشیم چطور؟مشخصاً باید برویم سراغ مجوز ها یعنی وقتی به ما مجوز نمی دهند پولی که در جامعه جریان دارد صرف تولید نمی شود به محض اینکه شما مجوزها را آزاد کنید حجم پول هم افزایش پیدا کند آن پول کالای جدید را تولید میکند.
متن کامل و جزوه این درسگفتار به زودی بر روی سایت بارگذاری خواهد شد.
