امکان پذیری وقف پول و سهام

وقف از سنت‌های زیبای اسلامی و تجلی احسان و نیکوکاری در سیره ائمه اطهار (ع) محسوب می شود و در منابع فقهی درباره فضیلت و ثواب آن بسیار یاد شده و در فقه، وقف را به معنای حبس کردن مال و جاری کردن منفعت یا ثمره آن، بدون دریافت عوض آمده است، بدین ترتیب که پس از وقف از نقل و انتقال مال یا از میان رفتن آن جلوگیری و منافع آن در مقصد مورد نظر هزینه می‌شود به همین علت آن را صدقه جاریه می‌نامند، چرا که منافع آن پیوسته باقی می‌ماند. صدقه یکی از بارزترین مصداق‌های تزکیه است و کامل‌ترین مصداق صدقه نیز وقف است. در وقف اصل مال انسان ثابت می ماند و فرع یعنی منافع آن نیز بادوام و ثباتِ آن اصل، جریان خواهد داشت و هیچ صدقه‌ای چون وقف چنین مزیتی جاودانه ندارد.

در وقف با اشاره به اینکه اصل مال باقی بوده و درآمد آن مصرف می‌شود، این شیوه باعث حفظ اموال و دارایی‌ها می شود، رشد تولید ملی را نیز به همراه خواهد داشت و در توزیع عادلانه درآمد ملی خواهد بود زیرا ثروتمندان، برخی از اموالشان را وقف می‌کنند که عواید آن، میان فقیران توزیع می شود؛ به این ترتیب، این ثروت به تمام افراد جامعه می‌رسد. وقف از جهاتی می‌تواند بر افزایش درآمد سرانه تاثیر داشته باشد؛ هم از جهت افزایش تولید ناخالص داخلی؛ یعنی به هر میزان که تولید ناخالص داخلی افزایش یابد، به همان میزان هم بر درآمد سرانه و هم بر قدرت خرید افزوده می‌شود. مهمتر از همه این‌که بخش وقف، بهترین تأثیر را می‌تواند بر روی اصلی‌ترین عامل توسعه اقتصادی یعنی موجودی سرمایه انسانی داشته باشد.

وقف از جمله نهادهای حقوقی و اقتصادی مهم به شمار میرود و به نظر میرسد با توجه به مقتضیات زمان و مکان، شرایط و اوضاع و احوال روز باید در گسترش محدوده موقوفات تلاش کرده و دایره موقوفات را به سوی ابزارهای جدید سوق داد كه وقف پول و سهام از جمله اين موضوعات مي باشد.

اخیراً در برخی کشورهای اسلامی و حتی کشورهایی که دارای اقلیت مسلمان هستند به دلیل اهمیت موقوفات، اقدامات فراگیرهمه جانبه و موثری در راستای ارتقای بهره‌وری آنها صورت گرفته است که از جمله می‌توان به انتشار سهام وقف به عنوان یک ابزار جدید مالی اشاره کرد. در شرایط کنونی که اغلب کشورها در تامین مالی امور عام المنفعه با مشکلات عدیده‌ای به خصوص از نظر تامین مالی مواجه هستند، حفظ ارزش موقوفات و افزایش بهره‌وری و کارایی آنها از اهمیت خاصی برخوردار است. چراکه بعضاً مواردی مشاهده می‌شود که برخی از موقوفات یا بلا استفاده بوده و یا اینکه طی سال‌های متمادی با حداقل بهره‌وری مورد استفاده قرار می گیرند.

از اين رو دانشكده معارف اسلامي و اقتصاد و گروه پيشگامان دنياي مالي دانشگاه امام صادق(ع) در نظر دارد با برگزاري يك هم انديشي ملي با سخنراني اساتيد،متخصصین و مسئولین مربوطه موضوع وقف سهام را از لحاظ فقهی،حقوقی و اقتصادی بررسی و امکان سنجی نماید.

دکتر سیدمهدی خاموشی:

• رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه

دکتر حسینعلی سعدی:

• رئیس دانشگاه امام صادق(ع)